نقش مددکاران اجتماعی در توانمندسازی و اشتغال

مددکاران اجتماعی یکی از ارکان مهم در فرآیند توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع به شمار می‌آیند و وظیفه اصلی آنان، یاری‌رساندن به افراد و گروه‌هایی است که با مشکلات گوناگون اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی یا روانی مواجه هستند.
در حوزه توانمندسازی و اشتغال، مددکار اجتماعی نه تنها به عنوان یک مشاور یا واسطه عمل می‌کند بلکه به منزله پلی میان فرد و جامعه عمل می‌نماید.
بسیاری از افراد به دلیل فقر، بیکاری، نابرابری‌های اجتماعی یا مشکلات خانوادگی نمی‌توانند ظرفیت‌های درونی خود را شکوفا کنند و وارد بازار کار شوند.
مددکاران اجتماعی با شناسایی نیازها، مهارت‌ها و موانع موجود، برنامه‌هایی را طراحی و اجرا می‌کنند که باعث ارتقای سطح توانمندی افراد شود.
آن‌ها از طریق آموزش مهارت‌های فردی، ارتقای سطح اعتماد به نفس، پیوند دادن افراد به منابع حمایتی و ایجاد ارتباط با سازمان‌ها و نهادهای اقتصادی، زمینه اشتغال پایدار را فراهم می‌سازند.
در واقع نقش مددکار اجتماعی فقط محدود به حل مشکلات کوتاه‌مدت نیست، بلکه با نگاه بلندمدت، به اصلاح ساختارها و ایجاد فرصت‌های برابر در جامعه نیز کمک می‌کند.

وظایف مددکاران اجتماعی در توانمندسازی و اشتغال طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها را شامل می‌شود.
یکی از مهم‌ترین وظایف آنان، شناسایی ظرفیت‌ها و استعدادهای پنهان افراد است.
بسیاری از افرادی که در شرایط نامطلوب زندگی قرار دارند، به دلیل فشارهای اقتصادی یا اجتماعی، از توانایی‌های خود آگاهی ندارند.
مددکار اجتماعی با بهره‌گیری از روش‌های علمی مانند مصاحبه، مشاهده و آزمون‌های روان‌شناختی، توانایی‌ها و علایق فرد را شناسایی کرده و بر اساس آن، برنامه‌ای برای ارتقای مهارت‌های شغلی و فردی او تدوین می‌کند.
علاوه بر این، مددکاران اجتماعی نقش مهمی در برگزاری کارگاه‌های آموزشی و مهارت‌آموزی دارند؛ کارگاه‌هایی که می‌تواند شامل آموزش مهارت‌های فنی، کارآفرینی، مدیریت مالی، ارتباطات بین فردی و حتی آموزش حقوق کار باشد.
این آموزش‌ها به افراد کمک می‌کند تا نه تنها وارد بازار کار شوند بلکه در آن پایدار بمانند و توانایی رشد و پیشرفت را پیدا کنند.
در این میان، مددکاران اجتماعی با سازمان‌های دولتی، موسسات خیریه و بخش خصوصی همکاری کرده و بستری برای استخدام یا کارآفرینی افراد فراهم می‌آورند.

یکی دیگر از جنبه‌های اساسی نقش مددکاران اجتماعی در زمینه توانمندسازی و اشتغال، حمایت روانی و اجتماعی است.
اشتغال تنها به معنای داشتن یک شغل نیست، بلکه نیازمند آمادگی روانی، انگیزه و روحیه مثبت است.
مددکار اجتماعی با ارائه مشاوره فردی و گروهی، به افراد کمک می‌کند تا بر موانع روانی و اجتماعی غلبه کنند.
برای مثال، افرادی که تجربه شکست‌های شغلی یا مشکلات خانوادگی را داشته‌اند، اغلب اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و احساس می‌کنند قادر به ورود مجدد به بازار کار نیستند. در این شرایط، مددکاران اجتماعی با ایجاد حس امید، انگیزه و خودباوری، شرایط لازم برای بازگشت فرد به عرصه فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی را فراهم می‌کنند.
آنان با تشکیل گروه‌های حمایتی، بستری برای تبادل تجربه میان افراد فراهم می‌سازند تا از تجربه‌های یکدیگر در مسیر اشتغال بهره‌مند شوند.
این نوع حمایت‌های روانی و اجتماعی، علاوه بر ارتقای توان فردی، موجب ایجاد شبکه‌های ارتباطی قوی میان افراد جامعه می‌شود که خود عاملی برای اشتغال پایدار است.

نکته مهم دیگر، نقش مددکاران اجتماعی در سیاست‌گذاری و توسعه برنامه‌های اشتغال‌زایی است.
آنان تنها در سطح فردی عمل نمی‌کنند بلکه با حضور در سازمان‌های دولتی، نهادهای اجتماعی و موسسات غیردولتی، نقش مشاور و سیاست‌گذار را ایفا می‌کنند.

مددکاران اجتماعی با بررسی مشکلات و موانع ساختاری در بازار کار، پیشنهادهایی برای رفع آن‌ها ارائه می‌دهند.
به عنوان مثال، آن‌ها می‌توانند با ارائه پژوهش‌ها و گزارش‌های تخصصی، دولت و بخش خصوصی را نسبت به مشکلات گروه‌های آسیب‌پذیر آگاه سازند و زمینه ایجاد مشاغل مناسب برای این گروه‌ها را فراهم کنند.

در بسیاری از کشورها، مددکاران اجتماعی نقش کلیدی در اجرای طرح‌های اشتغال‌زایی برای زنان سرپرست خانوار، افراد دارای معلولیت، جوانان بیکار و مهاجران ایفا می‌کنند.
این فعالیت‌ها نه تنها موجب کاهش نرخ بیکاری می‌شود بلکه عدالت اجتماعی و توسعه پایدار را نیز به همراه دارد.
به همین دلیل، نقش مددکار اجتماعی فراتر از کمک‌های فردی است و تأثیرات عمیقی بر سیاست‌ها و برنامه‌های کلان جامعه دارد.

در نهایت، می‌توان گفت که مددکاران اجتماعی با ترکیبی از  آموزش، مشاوره، حمایت روانی، پیوند اجتماعی و سیاست‌گذاری ، نقش بی‌بدیلی در فرآیند توانمندسازی و اشتغال ایفا می‌کنند.
آن‌ها با نگاه جامع و همه‌جانبه، به جای تمرکز صرف بر حل مشکلات کوتاه‌مدت، افراد را برای آینده‌ای پایدار آماده می‌سازند.

زهرا نیازاده مترجم کتاب پرورش تاب آوری تاکید میکند در دنیای امروز که بیکاری و نابرابری‌های اجتماعی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها محسوب می‌شود، نقش مددکاران اجتماعی بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
آن‌ها نه تنها به افراد کمک می‌کنند تا شغلی پیدا کنند بلکه توانایی حفظ و توسعه آن را نیز در آنان پرورش می‌دهند.
به همین دلیل، حضور مددکاران اجتماعی در مراکز کاریابی، سازمان‌های حمایتی، مدارس، دانشگاه‌ها و حتی محیط‌های کاری، ضرورتی انکارناپذیر برای پیشرفت جوامع محسوب می‌شود.
اگرچه وظایف آنان گسترده و پیچیده است، اما نتیجه فعالیت‌هایشان منجر به ایجاد جامعه‌ای توانمند، پویا و عدالت‌محور خواهد شد که در آن اشتغال پایدار و فرصت‌های برابر برای همه فراهم است.