با ایجاد فضایی امن و پایدار، تقویت حمایت عاطفی، پرورش مهارت‌های ارتباطی و تاب‌آوری، و مدیریت هوشمندانه مواجهه با اخبار و موقعیت‌ها، می‌توان قدرت مواجهه و رشد کودکان را حتی در میان بحران‌ها بالا برد.
در شرایط ناپایدار و بحران‌ها، کودکان با چالش‌های پیچیده‌ای مواجه می‌شوند که تأثیرات عمیقی بر جنبه‌های مختلف رشد آن‌ها دارد. این تأثیرات می‌توانند در قالب اضطراب، ترس، اختلال در رفتار و حتی کاهش عملکرد تحصیلی بروز کنند؛ چرا که بحران‌ها اضطراب و سردرگمی در کودکان ایجاد می‌کنند و احساس امنیت و آرامش پایه‌ای را مختل می‌سازند.
 بحران‌ مانند جنگ، رویدادهای طبیعی یا حوادث اجتماعی، امنیت روانی پایه‌ای کودکان را مختل می‌کنند و اضطراب و ترس را به شدت در آن‌ها افزایش می‌دهند.

این اضطراب غالباً به اشکال مختلفی بروز می‌کند؛ از گریه و ترس آشکار گرفته تا پرخاشگری، انزوا و وابستگی شدید به والدین برای جستجوی حس امنیت. کودکان ممکن است دچار اختلالاتی مانند شب ادراری، جویدن ناخن، بیقراری، یا بازی‌های اضطراب‌آور شوند که نشان‌دهنده ناراحتی‌های روانی عمیق است.

این تأثیرات نه تنها احساس آرامش کودک را مختل می‌کند بلکه می‌تواند روند طبیعی رشد شناختی و عاطفی او را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

اضطراب ناشی از بحران‌ها می‌تواند به مرور مشکلات رفتاری و کاهش عملکرد تحصیلی در کودکان منجر شود.
اضطراب شدید و مزمن، کودکان را از توانایی تمرکز و یادگیری باز می‌دارد و ممکن است باعث افت شدید در عملکرد مدرسه‌ای آنان گردد.
علاوه بر این، برخی کودکان ممکن است به اختلالاتی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) مبتلا شوند که شامل کابوس‌ها، فلش‌بک‌ها و واکنش‌های عصبی نسبت به محرک‌های مرتبط با بحران است. مشکلات روانی دوران کودکی که به موقع شناسایی و درمان نشوند، می‌توانند زمینه‌ساز بروز مشکلات جدی‌تر در بزرگسالی مانند افسردگی، اعتیاد و خودآسیبی شوند.
به همین دلیل، تشخیص زود هنگام و حمایت روانی از کودکان در دوره‌های بحرانی اهمیت حیاتی دارد.

حفظ حس امنیت و آرامش در کودکان در شرایط بحران مستلزم برنامه‌ریزی دقیق و حمایت مداوم خانواده، مدرسه و جامعه است.
کودکان در این شرایط بیش از هر زمان دیگری به مراقبت عاطفی، ایجاد محیطی امن و محدود کردن مواجهه با اخبار و اطلاعات منفی نیاز دارند، زیرا مواجهه مکرر با پوشش رسانه‌ای شدید حادثه می‌تواند اضطراب آن‌ها را تشدید کند.
به گفته متخصصان، والدین باید به نشانه‌های اضطراب کودکان حساس باشند و در صورت مشاهده علائم ماندگار یا شدید، از کمک متخصصان روانشناسی بهره‌مند شوند.
ایجاد فضای حمایتی، استفاده از روش‌های کاهش اضطراب، و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای به کودکان می‌تواند به آن‌ها کمک کند احساس آرامش و امنیت را بازیابند و مراحل رشد طبیعی خود را ادامه دهند.

ابهام و عدم قطعیت که در بحران‌ها و شرایط ناپایدار وجود دارد، بر کودکان تأثیرات خاصی دارد. کودکان درک محدودی از آینده و وضعیت فعلی دارند و وقتی اوضاع نامعلوم و غیرقابل پیش‌بینی باشد، میزان اضطراب و ترس آن‌ها افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی کودکان رفتارهایی مانند پرخاشگری، گوشه‌گیری، وابستگی شدید به والدین، یا بروز مشکلات اضطرابی و شناختی از خود نشان می‌دهند.

این ابهام باعث کاهش احساس امنیت داخلی کودک می‌شود و توانایی او را در تنظیم هیجانات و مقابله با مشکلات کاهش می‌دهد.
برای تقویت تاب‌آوری کودکان که به معنای توانمند شدن آن‌ها برای مقابله با مشکلات، استقامت در برابر فشارها و رشد روانی است، روش‌های متعددی وجود دارد.


اولین نکته مهم این است که در بحران‌، عدم وجود ثبات و اطمینان باعث افزایش حس ناامنی در کودکان می‌شود.
کودکان به دلیل سطح پایین‌تر درک کاملاً انتزاعی، نمی‌توانند دلیل ابهامات و تغییرات ناگهانی را به خوبی بفهمند و این موجب اضطراب و نگرانی شدید در آن‌ها می‌شود. به عنوان مثال، کودکی که شرایط آشفته محیط مدرسه یا خانه را تجربه می‌کند، ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه، افسردگی یا گوشه‌گیری از خود نشان دهد. این واکنش‌ها نشانه تلاش روانی او برای مقابله با ابهام و ترس ناشی از عدم قطعیت است.

از سوی دیگر، ابهام و عدم قطعیت مستقیماً بر عملکرد شناختی کودکان تأثیر منفی می‌گذارد. اضطراب و سردرگمی باعث کاهش تمرکز، کاهش حافظه کاری و مشکل در یادگیری می‌شود که در بلندمدت می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و افت تحصیلی منجر شود. همچنین، کودکان ممکن است در رابطه با همسالان دچار مشکل شوند چرا که توانایی تنظیم هیجان‌ها و رفتارهای اجتماعی‌شان کاهش می‌یابد. بنابراین، محیط پرابهام مستقیماً با رشد روان‌شناختی و آموزشی آنان در تعارض است.

دکتر محمدرضا مقدسی بنیانگذار خانه تاب آوری در ادامه  پنج راهکار مهم و موثر  در تقویت تاب آوری کودکان را که توسط روانشناسان و متخصصان بررسی شده است مورد تاکید قرار داده است که میتواند مورداستفاده والدین و مربیان واقع شود :



1.  کودکان نیازمند فضایی هستند که در آن نظم و ثبات آشکار باشد. والدین و مربیان باید برنامه‌های روزمره منظم، محیطی امن و قابل پیش‌بینی برای کودک فراهم کنند. رعایت روال خواب و فعالیت‌های روزانه کمک می‌کند تا کودک احساس کنترل بیشتری بر دنیا اطراف خود داشته باشد و اضطرابش کاهش یابد.

2. مهم است که والدین و بزرگسالان، احساسات کودک را بپذیرند و بدون قضاوت به آن‌ها گوش دهند. همدلی باعث می‌شود کودک خود را تنها نداند و احساس امنیت بیشتری داشته باشد. این حمایت زمینه‌ای برای رشد خودشفقتی و تاب‌آوری عاطفی فراهم می‌کند که در بحران‌ها حیاتی است.

3. آموزش مهارت‌های مدیریت هیجان و حل مسئله مورد توجه باشد. کودکان باید یاد بگیرند که چگونه احساساتشان را بشناسند، ابراز کنند و مدیریت کنند. آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان و تفکر حل مسئله به آن‌ها کمک می‌کند تا در مواجهه با مشکلات و ابهام‌ها راهکارهای منطقی بیابند و احساس توانمندی کنند.

4. ایجاد شبکه حمایتی اجتماعی قوی هم بسیار موثر است.ارتباطات مثبت با همسالان، خانواده گسترده و مربیان می‌تواند حائل حمایتی مهمی برای کودک باشد. داشتن دوستان و بزرگسالان مورد اعتماد باعث می‌شود کودک در شرایط سخت احساس انزوا نکند و تاب‌آوری اجتماعی وی تقویت شود.

5. مدیریت اطلاعات و مواجهه آگاهانه با اخبار منفی بایستی مدنظر باشد. والدین باید مراقب باشند کودکان به اخبار حوادث و رویدادهای منفی به شکل کنترل شده و متناسب با سن خود دسترسی داشته باشند. توضیح دادن موضوعات به زبان ساده و اطمینان دادن به کودک مبنی بر وجود بزرگسالانی که مراقب و محافظ او هستند، می‌تواند اضطراب ناشی از اخبار را کاهش دهد.

 شرایط ناپایدار و ابهام، کودکان را با تهدیدهای روانی و اجتماعی بزرگ مواجه می‌کند که مستلزم ارائه راهکارهای تخصصی و هدفمند است.
ترکیب امنیت پایدار، حمایت عاطفی، آموزش مهارت‌های کاربردی، ایجاد شبکه‌های اجتماعی مثبت و مدیریت هوشمندانه اطلاعات به کودکان کمک می‌کند تا تاب‌آوری خود را افزایش دهند و توان مقابله با مشکلات را پیدا کنند.