بررسی مددکاری اجتماعی مدرن در ایران

مددکاری اجتماعی مدرن در ایران به عنوان یک رشته علمی-کاربردی، نقشی محوری در حل مسائل اجتماعی و توانمندسازی افراد در جوامع شهری و روستایی ایفا میکند.
این حرفه که ترکیبی از رویکردهای نظری و عملی است، با هدف کاهش نابرابریها، مقابله با فقر، و پاسخگویی به نیازهای روانی-اجتماعی افراد شکل گرفته است. برخلاف مددکاری سنتی که بیشتر بر مبنای کمکهای خیریه ای بود، مددکاری مدرن بر پایه برنامه ریزی علمی، تحلیل ریشه ای مشکلات، و مداخلات ساختاری تأکید دارد.
در ایران، این حرفه با توجه به تحولات جمعیتی، شهرنشینی سریع، و چالشهای نوین مانند بیکاری و تغییرات خانوادگی، به عنوان یک ضرورت جامعهشناختی مطرح شده است .  

پیشینه تاریخی و تحول به سمت مددکاری مدرن
مددکاری اجتماعی در ایران ریشه ای تاریخی کوتاه دارد و عموماً از دهه ۱۳۵۰ به بعد با تأسیس دانشکده های علوم اجتماعی و روانشناسی شکل گرفت.
پیش از این، فعالیتهای حمایتی بیشتر توسط نهادهای خیریه ای و مذهبی انجام میشد، اما با گسترش شهرها و پیچیدگی مسائل اجتماعی، نیاز به رویکردهای نظاممندتر احساس شد .

مددکاری مدرن ایران از نظر تئوری تحت تأثیر مکاتب غربی قرار گرفت، اما با توجه به فرهنگ و ارزشهای اسلامی بومی سازی شد . امروزه، سازمانهایی مانند نظام مددکاران اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، چارچوبهای سیاستگذاری را برای این حرفه تعیین کرده اند .  

شالوده های نظری و عملی مددکاری اجتماعی مدرن
مددکاری اجتماعی مدرن در ایران بر پایه ترکیبی از علوم روانشناسی، جامعه شناسی، و رفاه اجتماعی استوار است.
این رویکرد نه تنها به حل مشکلات فردی میپردازد، بلکه به تحلیل ساختارهای اجتماعی مانند نابسامانیهای اقتصادی و نهادهای ناکارآمد نیز میپردازد.
مددکاران مدرن با استفاده از روش‌هایی مانند مشاوره خانواده، مداخلات گروهی، و برنامههای آموزشی، تلاش میکنند تا افراد را در مواجهه با چالشهایی مانند اعتیاد، طلاق، و مشکلات روانی حمایت کنند.
 

زمینه های کاربرد مددکاری اجتماعی مدرن در ایران 
مددکاری اجتماعی مدرن در ایران در حوزههای مختلفی مانند حمایت از کودکان آسیب دیده، افراد معلول، بیخانمانان، و گروههای آسیبپذیرفعالیت میکند.
مددکاری اجتماعی مدرن ایران در سیاستهای کاهش فقر، توسعه روستایی، و مقابله با آسیبهای اجتماعی ناشی از جنگ و مهاجرت نیز حضور فعال دارد . یکی از جنبه های برجسته این حرفه، مشارکت در برنامه های دولتی مانند حمایت از خانواده های نیازمند و اجرای طرحهای آموزشی برای جلوگیری از طلاق است.
علاوه بر این، مددکاران اجتماعی در مراکز درمانی و بیمارستانها، به عنوان پل ارتباطی بین بیمار، خانواده، و تیم پزشکی عمل میکنند تا خدمات سلامت روان را بهبود بخشند .  

چالشها و موانع پیشروی مددکاری اجتماعی مدرن
یکی از چالشهای اصلی مددکاری اجتماعی مدرن در ایران، کمبود نیروی متخصص و آموزش دیده است. بسیاری از مددکاران با محدودیتهای منابع مالی و نهادی مواجه هستند که تأثیر برنامه هایشان را محدود میکند.
در مواردی هم برخی از رویکردهای غربی ممکن است با فرهنگ و ارزشهای ایرانی سازگار نباشند که نیازمند بومی سازی است . علاوه بر این، عدم آگاهی عمومی از نقش مددکاران اجتماعی و تفاوت آن با مشاوران یا روانشناسان، باعث کاهش اقبال به این خدمات شده است.
در سطح سیاستگذاری و راهبرد هم، نیاز به تدوین قوانین جامع برای حمایت از گروههای آسیب پذیر و تأمین بودجه کافی برای برنامه های اجتماعی احساس میشود .  

آینده مددکاری اجتماعی مدرن در ایران 
با توجه به چالشهای پیش رو، آینده مددکاری اجتماعی مدرن در ایران به تقویت همکاری بین دولت، بخش خصوصی، و سازمانهای غیردولتی وابسته است. استفاده از فناوری های نوین مانند پلتفرم‌های آنلاین برای ارائه خدمات مشاوره و آموزش، میتواند دسترسی به مددکاری اجتماعی را گسترش دهد.

ترویج فرهنگ مشاوره و مددکاری در میان جوانان و خانوادهها از طریق رسانههای اجتماعی میتواند به کاهش تابوها و افزایش تقاضا برای این خدمات کمک کند.
مهرداد رامبرزینی در پایان آورده است تأکید بر تحقیقات بومی در حوزه مسائل اجتماعی ایران، میتواند به طراحی مداخلات مؤثرتر و سازگارتر با فرهنگ کمک نماید.
مددکاری اجتماعی مدرن، به عنوان ابزاری برای ایجاد تاب آوری،  توسعه پایدار و عدالت اجتماعی، پتانسیل زیادی برای شکل دهی به آیندهای روشنتر برای جامعه ایرانی دارد.