زندگی در عصر دیجیتال با سرعت بسیار بالایی در حال تغییر است. اینترنت، موبایل و فناوری‌های نوین بخش‌های مختلف زندگی انسان‌ها را متحول کرده‌اند. زنان، به عنوان نیمی از جمعیت جهان، نقش مهمی در این تغییرات دارند. فناوری دیجیتال می‌تواند زندگی زنان را ساده‌تر، توانمندتر و پر از فرصت کند، اما چالش‌هایی مانند دسترسی محدود، تبعیض دیجیتال و امنیت آنلاین نیز وجود دارد.

زندگی دیجیتال به بخشی جدایی‌ناپذیر از دنیای امروز زنانی تبدیل شده است که در آن به دنبال فرصت‌ها، آموزش، و ارتباطات گسترده‌تری هستند.
فناوری‌های نوین دسترسی به منابع اطلاعاتی، شبکه‌های اجتماعی، و محیط‌های کاری را تسهیل کرده‌اند و به زنان امکان می‌دهند تا نقش‌های متفاوتی را با استقلال و خودباوری بیشتر ایفا کنند. این تحول دیجیتال نه تنها به توانمندسازی اقتصادی زنان کمک می‌کند، بلکه فضایی برای بیان صدای آن‌ها در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی فراهم کرده است.

از سوی دیگر، زندگی دیجیتال چالش‌های خاص خود را برای زنان دارد. محدودیت‌های فرهنگی و دسترسی نابرابر به فناوری، مشکلات امنیتی مانند آزارهای آنلاین، و فشارهای اجتماعی می‌توانند مانع حضور پررنگ و موثر آن‌ها در فضای دیجیتال شوند. در نتیجه، نیاز به برنامه‌ریزی‌های منسجم و سیاست‌گذاری‌های حمایتی است تا زنان بتوانند از امکانات فناوری بهره‌مند شده و از حقوق خود در فضای مجازی محافظت کنند.

نرگس زمانی مترجم کتاب رویش دوباره و تاب آوری زنان در این مطلب به بررسی زندگی زنان در دنیای دیجیتال پرداخته است.
به گزارش میگنا رسانه سلامت روان ایران از دسترسی به فناوری، اشتغال دیجیتال، آموزش آنلاین، رسانه‌های اجتماعی، سلامت دیجیتال و حقوق دیجیتال گرفته تا چشم‌اندازهای آینده. هدف این است که تصویری کامل از وضعیت زنان در فضای دیجیتال ارائه و راهکارهای بهبود آن معرفی شود.


شکاف دیجیتال و نابرابری جنسیتی

یکی از مهم‌ترین چالش‌های زنان در عصر دیجیتال، شکاف دیجیتال است. بسیاری از زنان در کشورهای کم‌درآمد و مناطق روستایی دسترسی محدود به اینترنت و گوشی‌های هوشمند دارند. این محدودیت باعث می‌شود زنان نتوانند از امکانات آموزشی، اقتصادی و اجتماعی که فناوری ارائه می‌دهد بهره‌مند شوند.
بر اساس آمار اتحادیه بین‌المللی ارتباطات، زنان در کشورهای در حال توسعه حدود ۱۲ درصد کمتر از مردان به اینترنت دسترسی دارند.
دلیل این موضوع شامل محدودیت مالی و توان خرید تجهیزات دیجیتال، فشارهای اجتماعی و فرهنگی که محدودیت‌های دسترسی ایجاد می‌کند و کمبود آموزش و برنامه‌های دیجیتال مخصوص زنان است. حل این مشکل نیازمند سرمایه‌گذاری در فناوری ارزان، آموزش دیجیتال و تغییر نگرش‌های اجتماعی است تا زنان بتوانند به‌طور برابر از فرصت‌های دیجیتال بهره‌مند شوند.

دسترسی به اینترنت کافی نیست. برای استفاده مؤثر از فناوری، زنان به سواد دیجیتال نیاز دارند.
سواد دیجیتال به معنای توانایی استفاده از ابزارهای دیجیتال، امنیت آنلاین، جستجوی اطلاعات و تولید محتوا است. متأسفانه بسیاری از زنان در مناطق محروم یا با تحصیلات پایین، فرصت یادگیری این مهارت‌ها را ندارند.
برنامه‌های آموزشی آنلاین و حضوری مخصوص زنان می‌توانند این شکاف را کاهش دهند. سواد دیجیتال باعث می‌شود زنان بتوانند کارهای خود را به‌صورت آنلاین انجام دهند، از فرصت‌های آموزشی بهره‌مند شوند و امنیت آنلاین خود را حفظ کنند.


زنان بعنوان نیروی کار و حضور در فرصت های اشتغال دیجیتال

فناوری دیجیتال فرصت‌های شغلی جدیدی برای زنان ایجاد کرده است. زنان می‌توانند به صورت دورکاری در خانه فعالیت کنند و با مسئولیت‌های خانوادگی خود سازگار شوند. پلتفرم‌های فریلنسینگ مانند به زنان امکان می‌دهند مهارت‌های خود در زمینه طراحی، برنامه‌نویسی و نویسندگی را به درآمد تبدیل کنند. تجارت الکترونیک نیز به زنان امکان می‌دهد محصولات و خدمات خود را به صورت آنلاین بفروشند و کسب‌وکار خود را رشد دهند. این فرصت‌ها به ویژه برای زنانی که نمی‌توانند به شکل سنتی در بازار کار حضور داشته باشند، بسیار مناسب هستند.

با وجود فرصت‌ها، زنان در حوزه فناوری و این فرصت شغلی کمتر حضور دارند. یکی از دلایل شاید تبعیض و پیش‌داوری در محیط‌های کاری، کمبود مربی و راهنمایی در مسیر حرفه‌ای و کمبود نقش‌های الگو برای زنان جوان است. افزایش حضور زنان در فناوری می‌تواند به نوآوری بیشتر، طراحی محصولات بهتر و کاهش تبعیض در الگوریتم‌ها کمک کند.

زنان با کمک فناوری می‌توانند کسب‌وکارهای خود را بدون نیاز به سرمایه اولیه زیاد راه‌اندازی کنند. راه‌های کارآفرینی دیجیتال شامل فروش محصولات و خدمات آنلاین، بازاریابی دیجیتال و تولید محتوا و ارائه خدمات آموزشی و مشاوره آنلاین است. برنامه‌های حمایتی دولت‌ها و سازمان‌های غیر دولتی برای زنان کارآفرین شامل آموزش دیجیتال، بودجه و مشاوره می‌شود که به کاهش شکاف جنسیتی کمک می‌کند.

 زنان و آموزش آنلاین

یکی از بزرگ‌ترین فرصت‌های دیجیتال برای زنان، آموزش آنلاین است. با اینترنت، زنان می‌توانند از هر نقطه جهان به دوره‌های آموزشی، گواهی‌نامه‌های حرفه‌ای و کلاس‌های مجازی دسترسی داشته باشند. پلتفرم‌های مختلفی در سراسر جهان این امکان را فراهم کرده‌اند که زنان مهارت‌های جدید بیاموزند، دانش خود را افزایش دهند و شانس خود را برای استخدام یا ارتقاء شغلی بالا ببرند.

یادگیری دیجیتال به زنان این امکان را می‌دهد که به طور مستمر مهارت‌های خود را ارتقا دهند. حتی زنانی که در خانه هستند و مسئولیت‌های خانوادگی دارند می‌توانند از طریق دوره‌های آنلاین مهارت‌های شغلی و فنی خود را تقویت کنند. آموزش آنلاین باعث افزایش اعتماد به نفس، استقلال مالی، بهبود شانس اشتغال و آگاهی بیشتر درباره حقوق و فرصت‌ها می‌شود.

 رسانه‌های اجتماعی و فعالیت دیجیتال

رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، فیسبوک و توییتر امکان ارتباط و شبکه‌سازی برای زنان را فراهم کرده‌اند. زنان می‌توانند تجربیات خود را به اشتراک بگذارند، گروه‌های حمایتی بسازند و با دیگران همکاری و تبادل نظر کنند. این جوامع دیجیتال به زنان کمک می‌کند احساس تنهایی نکنند و از حمایت اجتماعی بهره‌مند شوند.

زنان در فضای آنلاین می‌توانند صدای خود را برای تغییرات اجتماعی و حقوقی بلند کنند. کمپین‌هایی  که تاکنون در این زمینه موفقیت هایی بدست آوردند نمونه‌ای از قدرت رسانه‌های دیجیتال در افشای تبعیض و خشونت جنسیتی هستند. فعالیت دیجیتال زنان باعث افزایش آگاهی عمومی درباره حقوق زنان، فشار بر نهادها برای تغییر قوانین و ایجاد شبکه‌های حمایتی فراملی می‌شود.

با وجود مزایا، فضای دیجیتال همیشه امن نیست. زنان ممکن است با آزار و اذیت آنلاین، تهدیدات سایبری و سوءاستفاده از اطلاعات شخصی مواجه شوند. آموزش امنیت دیجیتال و قوانین حمایت از زنان در فضای آنلاین اهمیت زیادی دارد تا زنان بتوانند با اطمینان در محیط دیجیتال فعالیت کنند.

زنان، سلامت دیجیتال و رفاه

فناوری دیجیتال به زنان امکان می‌دهد دسترسی راحت به اطلاعات سلامت و مبانی تحکیم خانواده و روابط زناشویی داشته باشند. اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌های سلامت اطلاعاتی درباره باروری و بهداشت زنان، سلامت روان، تغذیه و ورزش ارائه می‌دهند و به تصمیم‌گیری بهتر زنان کمک می‌کنند. زندگی دیجیتال با وجود مزایا می‌تواند فشار روانی ایجاد کند.
استفاده زیاد از رسانه‌های اجتماعی ممکن است باعث اضطراب، افسردگی یا احساس کمبود اعتماد به نفس شود. آموزش سواد دیجیتال، استفاده هوشمندانه از شبکه‌های اجتماعی و حمایت روانی آنلاین از راهکارهای مهم مقابله با این مشکلات است.
حفظ امنیت و حقوق زنان در فضای دیجیتال نیازمند قوانین و سیاست‌های مناسب است. کشورها باید قوانینی برای مقابله با آزار و اذیت آنلاین، حفظ حریم خصوصی و جلوگیری از جرایم سایبری وضع کنند. طراحی فناوری نیز باید شامل زنان و نیازهای آن‌ها باشد. حضور زنان در توسعه نرم‌افزار، هوش مصنوعی و سیاست‌های دیجیتال باعث کاهش تبعیض و افزایش کارایی فناوری می‌شود و محیط دیجیتال را عادلانه‌تر می‌کند.

برای آینده، باید شکاف دیجیتال بین زنان و مردان پر شود. این کار با آموزش دیجیتال گسترده، دسترسی به اینترنت و فناوری ارزان و تغییر نگرش‌های اجتماعی امکان‌پذیر است. فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، بلاکچین و واقعیت مجازی فرصت‌های کار و نوآوری برای زنان ایجاد می‌کنند. زنان باید در پژوهش و توسعه حضور داشته باشند تا از این فرصت‌ها بهره‌مند شوند. همکاری بین‌المللی نیز به توانمندسازی زنان در دنیای دیجیتال کمک می‌کند. تبادل تجربه و برنامه‌های آموزشی جهانی می‌تواند شکاف دیجیتال را کاهش دهد و فرصت‌های بیشتری برای زنان ایجاد کند.

زندگی دیجیتال فرصت‌های زیادی برای زنان فراهم کرده است و شامل اشتغال، کارآفرینی، آموزش و توسعه مهارت، و فعالیت اجتماعی و سیاسی می‌شود. با این حال چالش‌هایی مانند امنیت آنلاین، شکاف دیجیتال و تبعیض هنوز وجود دارد. برای بهره‌مندی کامل زنان از زندگی دیجیتال، نیاز به آموزش، سیاست‌های حمایتی و فناوری فراگیر داریم. ایجاد محیط دیجیتال امن و برابر، به زنان کمک می‌کند در عصر دیجیتال شکوفا شوند و نقش مؤثر در جامعه داشته باشند.