متاسفانه در سال‌های اخیر، مصرف ماری‌جوانا یا همان «گل» در بسیاری از جوامع به‌ویژه در میان جوانان، به‌عنوان یک رفتار تفریحی و کم‌خطر تلقی می‌شود.
با این حال، تحقیقات علمی نشان می‌دهند که مصرف ماری‌جوانا، حتی به‌صورت تفریحی، می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت جسمی و روانی فرد به همراه داشته باشد.
به‌ویژه، مصرف این ماده در سنین پایین‌تر، زمانی که مغز در حال تکامل است، می‌تواند تأثیرات منفی بلندمدتی بر جای گذارد.

ماری‌جوانا حاوی ترکیبات شیمیایی متعددی است که مهم‌ترین آن‌ها تتراهیدروکانابینول (THC) است. این ماده با اتصال به گیرنده‌های کانابینوئیدی در مغز، تأثیراتی بر سیستم عصبی مرکزی می‌گذارد. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف THC می‌تواند باعث اختلال در عملکردهای شناختی مانند حافظه کاری، توجه و توانایی حل مسئله شود. به‌ویژه، در مصرف‌کنندگان سنگین، کاهش فعالیت مغزی در حین انجام وظایف حافظه کاری مشاهده شده است.

اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت مصرف ماری‌جوانا

مصرف ماری‌جوانا می‌تواند اثرات کوتاه‌مدتی مانند افزایش ضربان قلب، خشکی دهان، تغییر در ادراک حسی و احساس سرخوشی ایجاد کند.
با این حال، اثرات بلندمدت آن می‌تواند شامل اختلال در حافظه، کاهش توانایی یادگیری، مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی، و در موارد شدیدتر، ابتلا به اختلالات روان‌پریشی باشد.
مطالعات نشان داده‌اند که مصرف ماری‌جوانا در سنین پایین‌تر می‌تواند باعث تغییرات ساختاری در مغز و کاهش حجم ماده خاکستری در نواحی مرتبط با حافظه و یادگیری شود.

یکی از نگرانی‌های اصلی در مورد مصرف ماری‌جوانا، احتمال تبدیل آن به دروازه‌ای برای مصرف مواد مخدر قوی‌تر است.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند مصرف ماری‌جوانا می‌تواند احتمال استفاده از مواد مخدر دیگر را افزایش دهد. این موضوع به‌ویژه در افرادی که در معرض عوامل خطر مانند فشار همسالان یا مشکلات روانی هستند، بیشتر مشاهده می‌شود(لورن جفری ین، 2025).

گاهی اوقات، مصرف ماری‌جوانا با سیگار یا الکل مقایسه می‌شود و تصور می‌شود که چون سیگار به‌صورت قانونی در دسترس است، مصرف ماری‌جوانا نیز بی‌خطر است.
با این حال، تفاوت‌های مهمی بین این مواد وجود دارد. سیگار عمدتاً باعث آسیب به سیستم تنفسی می‌شود، در حالی که ماری‌جوانا علاوه بر تأثیرات جسمی، تأثیرات روانی عمیقی دارد.
به‌ویژه، مصرف ماری‌جوانا در سنین پایین‌تر می‌تواند باعث تغییرات دائمی در ساختار و عملکرد مغز شود.

آگاهی‌بخشی و آموزش در مورد خطرات مصرف ماری‌جوانا یکی از مؤثرترین راهکارها برای پیشگیری از مصرف آن است.
مدارس، خانواده‌ها و رسانه‌ها باید اطلاعات دقیق و علمی در مورد تأثیرات منفی این ماده را در اختیار جوانان قرار دهند.
برنامه‌های پیشگیرانه باید مهارت‌های مقابله با فشار همسالان، مدیریت استرس و تصمیم‌گیری آگاهانه را آموزش دهند تا جوانان بتوانند در مواجهه با وسوسه‌ها، انتخاب‌های سالم‌تری داشته باشند.
 باید توجه داشت که مصرف ماری‌جوانا، حتی به‌صورت تفریحی، می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت فرد و جامعه به همراه داشته باشد.
ساده‌انگاری در مورد این ماده و تصور بی‌خطر بودن آن می‌تواند منجر به مشکلات جسمی و روانی جدی شود.
 آگاهی‌بخشی، آموزش و ایجاد فضایی برای گفتگو در مورد خطرات مصرف ماری‌جوانا، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با اتخاذ رویکردهای پیشگیرانه و اطلاع‌رسانی دقیق، می‌توان از آسیب‌های ناشی از مصرف این ماده جلوگیری کرد و سلامت جامعه را تضمین نمود.

رابطه میان مصرف ماری‌جوانا و اختلالات روانی یکی از موضوعات پیچیده و پرمناقشه در روان‌پزشکی و علوم اعصاب است.
تحقیقات علمی نشان می‌دهند که مصرف ماری‌جوانا، به‌ویژه در دوزهای بالا و در سنین پایین، می‌تواند با افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی، افسردگی، اضطراب و اختلالات دوقطبی همراه باشد.
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که مصرف ماری‌جوانا به‌ویژه در دوزهای بالا و در سنین پایین، می‌تواند با افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی، افسردگی، اضطراب و اختلالات دوقطبی همراه باشد.
به‌عنوان مثال، تحقیقی در دانشگاه کینگز لندن نشان داد که افرادی که از ماری‌جوانا برای خوددرمانی استفاده می‌کنند، در مقایسه با مصرف‌کنندگان تفریحی، خطر بالاتری برای ابتلا به پارانویا دارند.

از سوی دیگر، برخی مطالعات به‌ویژه در زمینه استفاده از کانابینوئیدها در درمان اختلالات روانی، نتایج متفاوتی ارائه داده‌اند.
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از کانابیدیول (CBD)، یکی از ترکیبات غیرتوهم‌زای ماری‌جوانا، ممکن است در کاهش علائم اضطراب و PTSD مؤثر باشد.
با این حال، شواهد علمی در این زمینه محدود و نتایج آن‌ها متناقض است. برای مثال، یک مرور سیستماتیک در سال ۲۰۱۹ نشان داد که شواهد کافی برای اثربخشی CBD در درمان اختلالات اضطرابی یا افسردگی وجود ندارد.

دکتر منیر بیگلربیگی مشاور خانواده و درمانگر اعتیاد در ادامه آورده است با توجه به شواهد موجود، می‌توان نتیجه گرفت که مصرف ماری‌جوانا، به‌ویژه در دوزهای بالا و در سنین پایین، می‌تواند با افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی همراه باشد. اگرچه برخی ترکیبات غیرتوهم‌زای ماری‌جوانا مانند CBD ممکن است در درمان برخی اختلالات روانی مؤثر باشند، اما شواهد علمی در این زمینه محدود است و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. بنابراین، مصرف ماری‌جوانا باید با احتیاط و تحت نظر متخصصان بهداشت روان انجام شود.

رابطه بین مصرف ماری‌جوانا و تاب‌آوری روان‌شناختی در مطالعات علمی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف ماری‌جوانا می‌تواند با کاهش تاب‌آوری روانی مرتبط باشد.
برای مثال، تحقیقی در دانشگاه کینگز لندن نشان داد که افرادی که برای خوددرمانی از ماری‌جوانا استفاده می‌کنند، در مقایسه با مصرف‌کنندگان تفریحی، احتمال بیشتری برای تجربه پارانویا دارند. این مطالعه بر اهمیت دوز مصرف و هدف از استفاده تأکید می‌کند و نشان می‌دهد که مصرف ماری‌جوانا می‌تواند با اختلال در پاسخ به استرس و کاهش تاب‌آوری روانی مرتبط باشد (آلیسا رولند وهمکاران ، 2025).
از سوی دیگر، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف ماری‌جوانا می‌تواند تأثیرات متفاوتی بر تاب‌آوری روانی داشته باشد.
برای نمونه، تحقیقی در دانشگاه آذربایجان شرقی نشان داد که بین مصرف‌کنندگان ماری‌جوانا و غیرمصرف‌کنندگان از نظر تاب‌آوری روانی تفاوت معناداری وجود ندارد(چوشا ال گو وی و همکاران ، 2025).
این یافته‌ها نشان می‌دهند که تأثیر مصرف ماری‌جوانا بر تاب‌آوری روانی ممکن است به عوامل مختلفی مانند دوز مصرف، مدت زمان استفاده و شرایط فردی بستگی داشته باشد.
بنابراین، برای درک بهتر این رابطه، نیاز به تحقیقات بیشتری با طراحی‌های دقیق‌تر و نمونه‌های بزرگتر وجود دارد.