سلامت اجتماعی مفهومی فراگیر است که مجموعه‌ای از وضعیت‌های فردی، گروهی و جمعی را در بر می‌گیرد.
کتاب، نیرویی پنهان برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است.

دکتر محمدرضا مقدسی مشاور عالی ماموریت تاب آوری فرهنگی


اهل مطالعه‌، توانایی بیشتری در حل مسالمت‌آمیز مشکلات دارند و مشارکت مؤثرتری در تصمیم‌گیری‌های جمعی نشان می‌دهند.
گسترش فرهنگ کتابخوانی، به معنای سرمایه‌گذاری بلندمدت بر امنیت فکری، آرامش روانی و انسجام اجتماعی است؛ مسیری که هر جامعه برای رسیدن به توسعه پایدار باید آن را بپیماید.

این وضعیت‌ها شامل ارتباطات میان‌فردی، انسجام اجتماعی، همبستگی، اعتماد، رفاه روانی، و مشارکت شهروندانه می‌شوند.
در چنین بستری، کتاب و فرآیند کتاب‌خوانی یکی از مؤثرترین ابزارها در ارتقای سطح عقلانی، عاطفی، فرهنگی، و اخلاقی جامعه‌اند.
کتاب‌ها همچون منابعی گران‌بها، دریچه‌ای به آگاهی‌های عمیق و متنوع می‌گشایند؛ از ادبیات زیبا گرفته تا مقالات پژوهشی در علوم اجتماعی، روان‌شناسی و فلسفه. مطالعه کتاب، چه در قالب داستانی و چه علمی، ابزار تنفسی برای دانش، همدلی، تفکر انتقادی و تجربه‌های ذهنی است که می‌تواند سلامت روانی و اجتماعی را تقویت کند.

یکی از تاثیرات مهم کتاب‌خوانی بر سلامت اجتماعی، تقویت دانش عمومی و توانایی تفکر انتقادی است.
کتاب‌های غیرداستانی به‌ویژه در حوزه‌های تمدن، حقوق بشر، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی کمک می‌کنند افراد را به تعمق در مقوله‌هایی مانند عدالت، مسئولیت اجتماعی، شهروندی و قدرت انتخاب و تصمیم‌گیری هدایت کنند.
هنگامی که افراد به خوبی از حقوق و وظایف خود و جامعه‌شان آگاه باشند، میزان مشارکت مدنی در انتخابات، فعالیت‌های داوطلبانه و انجمن‌ها افزایش می‌یابد.

کتاب‌های داستانی – بویژه رمان‌ها، داستان کوتاه‌ها و خاطرات – افراد را با زندگی‌ها، فرهنگ‌ها و تجربیات متفاوت آشنا می‌کنند.
این مواجهه‌ها به توسعه همدلی، درک متقابل و کاهش تعصبات کمک زیادی می‌کنند. وقتی خواننده وارد دنیای شخصیت‌ها، ره‌آوردها و معضلات آن‌ها می‌شود، با واقعیت‌هایی فراتر از تجربه‌های شخصی‌اش ارتباط برقرار می‌کند.

مطالعه کتاب‌هایی درباره روان‌شناسی بهزیستی، مدیریت استرس، تاب‌آوری و سلامت روانی، مستقیماً می‌تواند سلامت فردی را تقویت کند.
در سطح اجتماعی، افراد تاب‌آور که دانش و مهارت مقابله با بحران‌های روزمره، اضطراب یا افسردگی را دارند، کمتر به مراجعه به خدمات با هزینه بالا نیاز خواهند داشت و کمتر در روابط فردی و خانوادگی‌شان دچار مشکل می‌شوند. به این ترتیب، سلامت روانی فردی پیوندی مستقیم با سلامت اجتماعی دارد.

دسترسی به کتاب‌ها باید به‌صورت گسترده، عادلانه و فراگیر فراهم شود تا تأثیر مثبت آن در سطح کل جامعه احساس گردد. فراهم کردن کتابخانه‌ عمومی، بویژه در مناطق محروم، برگزاری طرح‌هایی چون «کتابخانه‌های سیار» یا برنامه‌هایی برای توزیع کتاب رایگان باعث می‌شود محرومان فرهنگی نیز بتوانند از این منبع بهره‌مند شوند. این اقدامات فرهنگی علاوه‌بر تقویت عدالت اجتماعی، جامعه را در جهت توانمندسازی فردی و تشویق به یادگیری مادام‌العمر پیش می‌برند. برنامه‌هایی مانند “Bookshare”، “StoryCorps”، یا «بچه‌های انقلاب»، نمونه‌هایی از تأثیرگذاری مثبت هستند که تقلید یا الهام از آن‌ها برای جوامع محلی بسیار سودمند است.

 دکترمحمدرضا مقدسی مدیر وموسس خانه تاب آوری در پایان آورده است کتاب و کتاب‌خوانی ابزارهایی بی‌همتا برای ارتقای سلامت اجتماعی‌اند.
  که همدلی، عدالت فرهنگی و مشارکت اجتماعی را تقویت میکنند.
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فرهنگی–علمی مانند کتابخانه‌ها، کمپین‌های ترویجی کتاب‌خوانی، برنامه‌های دسترسی آزاد به منابع آموزشی و تشویق حکمرانی عمومی به خواندن، همان سرمایه‌گذاری در سلامت، امنیت و پیشرفت جمعی جامعه است.
برای آینده‌ای شهری، ملی و جهانی سالم‌تر، ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی می‌تواند یکی از مؤثرترین راهبردهای فرهنگی، آموزشی و اجتماعی باشد.