سواد رسانه‌ای و تاب‌آوری در جنگ
دکتر محمدرضا مقدسی، بنیانگذار رسانه تاب آوری
کرمانشاه - ایرنا - سواد رسانه‌ای و تاب‌آوری در جنگ، به ویژه در زمینه جنگ شناختی و عملیات روانی، از اهمیت حیاتی برخوردار است و می توان به عنوان ابزاری در برابر این تهدیدات عمل کند.
به گزارش ایرنا، جنگ شناختی به معنای تبدیل ذهن انسان به میدان نبرد است که در آن نه تنها افکار، بلکه نحوه تفکر و رفتار افراد هدف قرار می‌گیرد تا باورها و رفتارهای فردی و جمعی به نفع دشمن تغییر یابد، این نوع جنگ می‌تواند جامعه را از درون بشکند و اراده جمعی مقاومت را بدون نیاز به زور فیزیکی از بین ببرد.
تاب آوری فرهنگ ماست و در چنین شرایطی، سواد رسانه به عنوان ابزاری مهم برای تاب‌آوری در برابر این تهدیدات عمل می‌کند؛ توانایی تشخیص اخبار جعلی، تحلیل انتقادی پیام‌ها و شناخت ماهیت رسانه‌ها و صاحبان آن‌ها، از مولفه‌های مهم سواد رسانه‌ای است که به افراد و به ویژه نیروهای نظامی و فرماندهان کمک می‌کند تا در برابر جنگ شناختی مقاومت کنند.
تاب‌آوری رسانه‌ای نیز به معنای توانایی رسانه‌ها در حفظ عملکرد، ارائه اطلاعات دقیق و به موقع و حفظ اعتماد عمومی در شرایط بحران و جنگ است که شامل آمادگی پیشگیرانه، پاسخ فعال و سازگاری با شرایط متغیر می‌شود.
اهمیت سواد رسانه ای در مقابله با تبلیغات دشمن
رسانه‌های تاب‌آور با ارائه اطلاعات معتبر، مقابله با شایعات و ایجاد حس امنیت، نقش مهمی در تقویت همبستگی ملی و سلامت روانی جامعه دارند. بنابراین، ارتقای سواد رسانه‌ای در سطح جامعه و مسوولان، همراه با تقویت تاب‌آوری رسانه‌ها، از مؤلفه‌های اساسی مقابله با جنگ شناختی و عملیات روانی دشمن است که می‌تواند از مغلوب شدن جامعه در برابر جنگ نرم جلوگیری کند و به حفظ انسجام و امنیت ملی کمک نماید.
سواد رسانه به ویژه در جنگ، نقش حیاتی و چندوجهی در ایجاد دفاع اجتماعی در عصر دیجیتال ایفا می‌کند، تاب‌آوری رسانه‌ای به معنای ظرفیت نظام رسانه‌ای برای حفظ عملکرد پایدار، انتشار اطلاعات دقیق و ایفای نقش نظارتی خود در شرایط بحرانی است که فراتر از استحکامات فیزیکی و آمادگی نظامی، شامل استحکامات روانی جامعه، انسجام اجتماعی و تشخیص انتقادی جوامع می‌شود تا در برابر تأثیرات چندوجهی جنگ مقاومت کنند، با آن سازگار شوند و بهبود یابند.
در عصر دیجیتال، فناوری‌های نوین موجب تسریع انتشار اطلاعات و همزمان اطلاعات نادرست و دستکاری شده می‌شوند، بنابراین، سواد رسانه‌ای که توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی و تولید محتوا در پلتفرم‌های مختلف است، از یک مهارت آموزشی به یک ضرورت استراتژیک برای امنیت ملی و ثبات اجتماعی تبدیل شده است.
سواد رسانه‌ای، به عنوان ابزاری برای مقابله با جنگ شناختی و جنگ اطلاعاتی، به دفاع اجتماعی کمک می‌کند تا با آگاهی و بصیرت، از نفوذ اطلاعات نادرست و پروپاگاندا جلوگیری کرده و به افراد این امکان را بدهد که پیام‌های رسانه‌ها را به طور انتقادی تحلیل کنند، پتانسیل دستکاری و سوگیری را شناسایی کنند و تصمیمات آگاهانه بگیرند که این مهارت‌ها باعث می‌شود افراد در برابر اطلاعات رسانه‌ای آسیب‌پذیری کمتری داشته باشند و بتوانند به جای مصرف‌کنندگان منفعل، شهروندان فرهیخته و فعال باشند.
نقش روزنامه‌نگاران و متخصصان رسانه در جنگ
روزنامه‌نگاران و متخصصان رسانه در خط مقدم انتقال اطلاعات دقیق و قابل اعتماد قرار دارند. آن‌ها باید مهارت‌های عملی مانند درک پروتکل‌های ایمنی، شناسایی اهداف نظامی، آمادگی روانی و اخلاق حرفه‌ای را داشته باشند تا گزارش‌دهی دقیق و مسوولانه‌ای ارائه دهند که به انسجام و امنیت جامعه کمک کند. تشخیص اخلاقی و اولویت دادن به اصل «آسیب نرسان» در چنین شرایطی به حفظ تاب‌آوری جمعی و انسجام اجتماعی کمک می‌کند.
برای تقویت تاب‌آوری رسانه‌ای و خبرنگاران در جنگ، راهکارهایی مانند آموزش مداوم مهارت‌های نوین روزنامه‌نگاری، حمایت‌های روانی و قانونی، ایجاد فضاهای کاری سالم و توسعه شبکه‌های همکاری میان رسانه‌ها پیشنهاد می‌شود که این اقدامات باعث می‌شود رسانه‌ها نه تنها از بحران‌ها جان سالم به‌در ببرند، بلکه در دل چالش‌ها رشد کنند و نقش کلیدی‌تری در جامعه ایفا کنند.
آسیب‌پذیری روانی جامعه و نقش سواد رسانه‌ای
مواجهه غیرنظامیان، به ویژه کودکان، با محتوای مرتبط با جنگ در رسانه‌های دیجیتال، آسیب‌های روانی عمیقی ایجاد می‌کند که تاب‌آوری در برابر جنگ را کاهش می‌دهد، کودکانی که تصاویر خشونت‌آمیز درگیری مسلحانه را در رسانه‌های اجتماعی می‌بینند، احتمالا دچار پریشانی روانی، اضطراب، اختلالات خواب و علائم پس از سانحه می‌شوند و این اثرات منفی به دلیل ماهیت بدون سانسور و الگوریتمی تقویت‌شده محتوا در رسانه‌های اجتماعی شدیدتر است و عوامل کلیدی تاب‌آوری مانند خوش‌بینی و خودکنترلی نمی‌توانند آن را به خوبی خنثی کنند.
برای مقابله با این آسیب و چنین صدماتی، مداخلات جامعه‌محور که سواد رسانه‌ای را با حمایت اجتماعی و گفتگو ترکیب می‌کنند، بسیار مؤثر هستند، برنامه‌هایی مبتنی بر آموزش تحلیل رسانه و گفتگوی همدلانه می‌تواند تاب‌آوری شناختی و اجتماعی را در برابر روایت‌های افراطی و اطلاعات نادرست تقویت کند و این برنامه‌ها به شرکت‌کنندگان مهارت تشخیص تبلیغات رسانه‌ای و تمرین گوش دادن همدلانه را می‌دهند تا جوامع بتوانند در برابر روایت‌های تفرقه‌انگیز مقاومت کنند.
ضرورت دارد سیستم‌های آموزشی برنامه‌های جامع سواد رسانه‌ای را به عنوان یک مهارت اساسی از کودکی تا بزرگسالی نهادینه کنند هرچند که بسیاری از کشورها سال هاست که سواد رسانه‌ای را اولویت «دفاع استراتژیک» می‌دانند و معتقدند جوانان باید مهارت‌های مدیریت ریسک را فراتر از بررسی واقعیت‌ها کسب کنند، با این حال، موانعی مانند بودجه ناکافی و چالش‌های فناوری وجود دارد که باید رفع شوند.
اهمیت استمرار در آموزش و تقویت تاب آوری
بنظر می رسد استمرار در آموزش و گسترش سواد رسانه‌ای از طریق کتابخانه‌ها، گروه‌های مذهبی و سازمان‌های جوانان ضروری است تا تاب‌آوری فراتر از کلاس درس تقویت شود.
اگر چه ایجاد تاب‌آوری پایدار در جنگ نیازمند همکاری چندسیستمی است که سیاست، آموزش و مشارکت های مردمی را در بر می‌گیر اما دولت‌ها نیز میتوانند بخش‌های اختصاصی برای هماهنگی سواد رسانه‌ای ایجاد کنند، استانداردها و اهداف مشخص تعیین کنند و در آموزش، فناوری و جامعه مدنی سرمایه‌گذاری کنند.
مداخلات بالینی که عوامل تاب‌آوری روانشناختی مانند خودکارآمدی و خوش‌بینی را تقویت می‌کنند، به یقین میتوانند اثرات منفی مواجهه با اخبار جنگ و رسانه را کاهش دهند، لذا سواد رسانه‌ای فراتر از مهارت‌های فنی موضوعی است که باید در شریان های فرهنگ پایداری و دفاع در جریان باشد.
سواد رسانه‌ای و تاب‌آوری بمنزله ارکان دفاع اجتماعی در مواجهه با جنگ‌های شناختی و تهاجمات نوین دیجیتال جوامع را قادر می‌سازند با آگاهی، مقاومت و پایداری، امنیت و ثبات خود را حفظ کنند.
شایان توجه اینکه ایران در زمره معدودکشورهایی است که در عرصه رسانه و در شبکه جهانی اینترنت آدرس و پلفرم اختصاصی تاب آوری دارد که این پایگاه تخصصی در سال ۱۳۹۴ در کرمانشاه تاسیس شده است.
۳ بازدید
۰ امتیاز
۰ نظر
هنوز هیچ نظری ثبت نشده است !
