سلامت اجتماعی یک جامعه با میزان عدالت فرهنگی و پذیرش تنوع ارتباط مستقیم دارد.

کاهش تبعیض فرهنگی و ارتقای آگاهی اجتماعی می‌تواند اعتماد، همکاری و همبستگی میان گروه‌های مختلف را تقویت کرده و زمینه‌ساز جامعه‌ای سالم، پایدار و متوازن باشد.

تبعیض یکی از مسائل پیچیده و چندوجهی جوامع انسانی است که ریشه در باورها، سنت‌ها و نگرش‌های فرهنگی دارد.
ابعاد فرهنگی تبعیض به معنای تأثیری است که هنجارها، ارزش‌ها، عقاید و رفتارهای فرهنگی بر شکل‌گیری و استمرار تبعیض می‌گذارند.
دکترمحمدرضا مقدسی پدر و بنیانگذار تاب آوری  در ایران تاکید میکند تاب آوری عدالت محور است برابری ضرورتی اجتماعی و نیازی روانشناختی است.

تبعیض فرهنگی نه تنها به نابرابری اجتماعی منجر می‌شود، بلکه تاثیرات عمیقی بر سلامت اجتماعی جوامع دارد. وقتی گروهی از افراد به دلیل جنسیت، نژاد، دین، زبان یا طبقه اجتماعی مورد تبعیض قرار می‌گیرند، احساس تعلق، اعتماد اجتماعی و مشارکت مدنی در آنان کاهش می‌یابد. این کاهش اعتماد و مشارکت، به نوبه خود انسجام اجتماعی را تضعیف می‌کند و شکاف‌های فرهنگی و اجتماعی را عمیق‌تر می‌سازد.

ابعاد فرهنگی تبعیض می‌توانند منجر به استرس مزمن، اضطراب و احساس بی‌عدالتی در افراد شوند که سلامت روانی جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
همچنین، محدودیت دسترسی به فرصت‌های آموزشی، شغلی و خدمات اجتماعی باعث افزایش نابرابری اقتصادی و کاهش کیفیت زندگی می‌شود، که سلامت اجتماعی را مستقیماً تهدید می‌کند. رسانه‌ها و هنجارهای فرهنگی که کلیشه‌ها و باورهای تبعیض‌آمیز را بازتولید می‌کنند، این اثرات را تشدید می‌کنند و بازتولید چرخه نابرابری را تسهیل می‌کنند.

در واقع، فرهنگ نقش تعیین‌کننده‌ای در تعریف گروه‌های اجتماعی، مرزهای هویت و نحوه تعامل افراد با یکدیگر ایفا می‌کند و می‌تواند هم عامل همبستگی و هم عامل جدایی و تبعیض باشد.
شناخت این ابعاد فرهنگی تبعیض برای ایجاد جامعه‌ای عادلانه و برابر ضروری است.

فرهنگ به مجموعه‌ای از ارزش‌ها، باورها و هنجارهایی اطلاق می‌شود که رفتارها و نگرش‌های اعضای یک جامعه را شکل می‌دهد. وقتی ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی بر اساس معیارهای گروهی خاص تعریف می‌شوند، احتمال شکل‌گیری تبعیض علیه کسانی که با معیارهای غالب مطابقت ندارند افزایش می‌یابد.
این تبعیض می‌تواند در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حتی فردی مشاهده شود. در بسیاری از جوامع، هنجارهای فرهنگی نانوشته وجود دارند که گروهی از افراد را بر اساس جنسیت، نژاد، قومیت، مذهب، زبان یا طبقه اجتماعی در موقعیت‌های پایین‌تر قرار می‌دهند و دسترسی آن‌ها به منابع و فرصت‌ها را محدود می‌کنند. بنابراین، فرهنگ نه تنها تبعیض را تعریف می‌کند بلکه آن را بازتولید و مشروعیت می‌بخشد.

یکی از مهم‌ترین ابعاد فرهنگی تبعیض، بعد جنسیتی است.
در بسیاری از جوامع، نقش‌ها و انتظارات جنسیتی از پیش تعیین شده‌اند و زنان و مردان بر اساس این هنجارها به جایگاه‌های خاصی محدود می‌شوند. برای مثال، باورهای سنتی درباره توانایی‌های زنان و مردان باعث می‌شود که فرصت‌های تحصیلی، شغلی و اجتماعی به صورت نابرابر توزیع شود. این نوع تبعیض فرهنگی در مواردی به شکل ناپیدا و نرم ظاهر می‌شود و حتی گاهی افراد از آن آگاه نیستند. هنجارهای فرهنگی که بر تقسیم کار جنسیتی، محدودیت در آزادی‌های فردی و اعمال کنترل اجتماعی تأکید دارند، نمونه‌هایی از این بعد فرهنگی تبعیض هستند.

بعد دیگر، بعد قومی و نژادی تبعیض است که در بسیاری از جوامع ریشه عمیق فرهنگی دارد.
باورها و پیش‌داوری‌های فرهنگی درباره برتری یا حقانیت یک گروه نسبت به گروه‌های دیگر، زمینه‌ساز تبعیض سیستماتیک می‌شود. این نوع تبعیض می‌تواند به شکل محدودیت در دسترسی به آموزش، اشتغال، خدمات بهداشتی و حتی حقوق شهروندی ظاهر شود. فرهنگ نقش مهمی در شکل‌دهی به این باورها دارد و رفتارهای تبعیض‌آمیز را به صورت نانوشته مشروعیت می‌بخشد. برای مثال، برخی رسوم و باورها ممکن است به نژاد یا قومیت خاصی فرصت بیشتری برای پیشرفت اجتماعی بدهد و دیگران را در حاشیه نگه دارد.

زبان و لهجه نیز یکی از ابعاد فرهنگی تبعیض است.
زبان نه تنها ابزار ارتباطی بلکه نشان‌دهنده هویت فرهنگی است. در بسیاری از کشورها، افرادی که زبان یا لهجه متفاوتی دارند، ممکن است با تبعیض مواجه شوند. این تبعیض می‌تواند در محیط‌های آموزشی، شغلی یا اجتماعی نمود پیدا کند.
برای مثال، لهجه یا زبان اقلیت‌ها ممکن است به عنوان شاخصی برای “بیگانه بودن” یا “کم‌سوادی” تلقی شود و افراد را از فرصت‌های برابر محروم کند. این موضوع نشان می‌دهد که حتی ویژگی‌های فرهنگی ظاهراً بی‌ضرر می‌توانند زمینه تبعیض را فراهم کنند.

یکی دیگر از ابعاد مهم فرهنگی تبعیض، بعد اجتماعی و طبقاتی است.
جوامع بر اساس هنجارهای فرهنگی، سلسله‌مراتب اجتماعی و ارزش‌گذاری‌های مختلف شکل می‌گیرند. این هنجارها می‌توانند به تقویت تبعیض طبقاتی منجر شوند، به گونه‌ای که گروه‌های کم‌درآمد یا حاشیه‌ای، محدود به فرصت‌های کمتر شوند و دسترسی آن‌ها به منابع و قدرت محدود گردد.
فرهنگ به طور غیرمستقیم این تبعیض را تقویت می‌کند، زیرا باورهای نانوشته درباره شایستگی، موفقیت و ارزش افراد بر اساس طبقه اجتماعی بر رفتارها و سیاست‌ها تأثیر می‌گذارد. به همین دلیل، تبعیض طبقاتی اغلب به صورت فرهنگی مشروعیت می‌یابد و برای جامعه به شکل طبیعی تلقی می‌شود.

بعد تاریخی و میراث فرهنگی نیز در شکل‌گیری تبعیض مؤثر است.
بسیاری از تبعیض‌ها ریشه در تاریخ دارند و در طول زمان به صورت نانوشته در فرهنگ جامعه تثبیت شده‌اند. سنت‌ها، قوانین قدیمی و حافظه تاریخی جامعه، اغلب گروه‌هایی را در موقعیت‌های قدرت و گروه‌هایی دیگر را در موقعیت‌های ضعیف‌تر قرار می‌دهند. این بعد تاریخی فرهنگی تبعیض نشان می‌دهد که برای مبارزه با تبعیض، باید علاوه بر تغییر قوانین، تغییرات فرهنگی نیز ایجاد شود تا نگرش‌ها و باورهای غالب دگرگون شوند.

رسانه‌ها و هنر نیز نقش مهمی در بازتولید تبعیض فرهنگی دارند.
رسانه‌ها با بازنمایی خاص گروه‌ها و تکرار کلیشه‌ها، دیدگاه‌های تبعیض‌آمیز را تقویت می‌کنند. فیلم‌ها، سریال‌ها، تبلیغات و حتی محتوای آموزشی، می‌توانند تصویر ناعادلانه‌ای از گروه‌های اجتماعی ارائه دهند و باورهای تبعیض‌آمیز را نهادینه کنند. این بعد فرهنگی نشان می‌دهد که تبعیض نه تنها در رفتارهای مستقیم بلکه در روایت‌ها و بازنمایی‌ها نیز وجود دارد و شکل می‌گیرد.

نقش هنجارهای غیررسمی و سنت‌های محلی نیز قابل توجه است. بسیاری از جوامع دارای قوانین نانوشته‌ای هستند که رفتارهای فردی و گروهی را کنترل می‌کنند.
این هنجارها ممکن است به ظاهر بی‌ضرر باشند، اما در عمل باعث تبعیض می‌شوند. برای مثال، سنت‌هایی که ازدواج، آموزش یا اشتغال را محدود به گروه‌های خاص می‌کنند، نمونه‌ای از تبعیض فرهنگی هستند. این نوع تبعیض، اغلب در سطح جامعه پذیرفته شده و تغییر آن دشوار است، زیرا با هویت فرهنگی افراد و حس تعلق آن‌ها به جامعه درآمیخته است.

آموزش و پرورش نیز یکی از عرصه‌های مهم بروز ابعاد فرهنگی تبعیض است.
محتوای آموزشی، کتاب‌ها و برنامه‌های درسی، می‌توانند ارزش‌ها و باورهای فرهنگی را به دانش‌آموزان منتقل کنند.
اگر این محتوا مبتنی بر تبعیض‌های تاریخی یا نابرابری‌های فرهنگی باشد، نسل‌های جدید نیز این نگرش‌ها را می‌آموزند و بازتولید می‌کنند. بنابراین، آموزش می‌تواند هم ابزار مقابله با تبعیض باشد و هم وسیله‌ای برای تداوم آن، بسته به اینکه چگونه فرهنگ در آن منتقل شود.

برای کاهش ابعاد فرهنگی تبعیض، آگاهی‌بخشی فرهنگی اهمیت ویژه‌ای دارد.
تغییر نگرش‌ها، باورها و هنجارهای فرهنگی نیازمند برنامه‌ریزی، آموزش و گفت‌وگوی مستمر در سطح جامعه است.
رسانه‌ها، آموزش و پرورش، سیاست‌های عمومی و نهادهای مدنی می‌توانند نقش مهمی در کاهش تبعیض فرهنگی ایفا کنند. به عنوان مثال، ارتقای آموزش جنسیتی، آموزش چندفرهنگی و آگاهی‌بخشی درباره تنوع فرهنگی می‌تواند نگرش‌های تبعیض‌آمیز را کاهش دهد.

ابعاد فرهنگی تبعیض گسترده و چندوجهی است و در تمامی جنبه‌های زندگی اجتماعی نقش دارد.
این ابعاد شامل جنسیت، نژاد و قومیت، دین و اعتقادات، زبان و لهجه، طبقه اجتماعی، میراث تاریخی، رسانه و هنر و هنجارهای غیررسمی می‌شود.
برای مقابله با تبعیض، شناخت این ابعاد و تلاش برای تغییر نگرش‌ها و هنجارهای فرهنگی ضروری است.
جامعه‌ای که آگاه به این ابعاد باشد و به عدالت فرهنگی پایبند باشد، می‌تواند فرصت‌های برابر برای همه اعضای خود فراهم کند و تبعیض را به حداقل برساند.