دکتر مهوش معاذی نژاد تأکید می‌کند که مشاوره روانشناسی تخصصی برای مهاجران ایرانی، به ویژه مشاوره تلفنی به زبان فارسی، نقش مهمی در کاهش استرس و اضطراب ناشی از مهاجرت دارد. بسیاری از مهاجران به دلیل ترس از قضاوت یا مشکلات فرهنگی، به روانشناس مراجعه نمی‌کنند.
مشاوره تلفنی فضایی امن و محرمانه ایجاد می‌کند که مهاجران بتوانند بدون محدودیت مکانی و نگرانی از قضاوت، مسائل خود را مطرح کنند و مهارت‌های مقابله‌ای و تاب‌آوری روانی خود را تقویت کنند.
حضور روانشناس فارسی‌زبان یا مترجم حرفه‌ای برای افزایش کیفیت درمان ضروری است.
این خدمات باعث بهبود سلامت روانی، کیفیت زندگی و سازگاری بهتر مهاجران با جامعه جدید می‌شود. مشاوره تلفنی، به ویژه برای کسانی که دسترسی به مراکز حضوری ندارند، راهکاری مؤثر و انعطاف‌پذیر است.

مهاجرت یکی از تجربیات زندگی است که می‌تواند تغییرات گسترده و عمیقی در زندگی فرد ایجاد کند.
مهاجران و پناهندگان با ترک خانه، شهر و کشور خود، علاوه بر چالش‌های اجتماعی و اقتصادی، با فشارهای روانی قابل توجهی روبه‌رو می‌شوند.
این فشارها ممکن است ناشی از تجربه جدایی از خانواده، از دست دادن دوستان، مواجهه با خشونت یا آزار در کشور مبدا و یا دشواری‌های فرایند مهاجرت باشند.
روان‌شناسی و مشاوره برای این گروه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا آن‌ها نیازمند حمایت‌های خاص و روش‌های درمانی متناسب با تجربیات و فرهنگ خود هستند.

مهاجران و پناهندگان ممکن است به دلایل مختلف مانند جنگ، بحران‌های اقتصادی، آزارهای سیاسی یا اجتماعی، و مشکلات قانونی کشور مبدا مجبور به ترک وطن شوند.
این تجربیات می‌تواند عمیقاً بر سلامت روان آن‌ها تأثیر بگذارد و باعث ایجاد مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و احساس ناامنی دائمی شود. بنابراین، ارائه خدمات روان‌شناختی و مشاوره‌ای با در نظر گرفتن ویژگی‌های فرهنگی، تجربه‌های آسیب‌زا و نیازهای زبانی مهاجران ضروری است. مشاوران و روان‌شناسان باید بتوانند خدمات خود را به گونه‌ای ارائه دهند که هم اثرگذار باشد و هم حس اعتماد و امنیت را برای مراجعان ایجاد کند.

 چالش‌های روان‌شناختی مهاجران و پناهندگان چیست ؟

مهاجران و پناهندگان با مجموعه‌ای از چالش‌های روان‌شناختی روبه‌رو هستند که ناشی از تجربیات آسیب‌زا و فشارهای زندگی در کشورهای جدید است.
بسیاری از این افراد قبل از مهاجرت یا در مسیر مهاجرت با خشونت، آزار، فقر، و تبعیض روبه‌رو شده‌اند. تجربه چنین شرایطی می‌تواند باعث ایجاد اختلالات روانی مختلف مانند اضطراب شدید، افسردگی طولانی مدت و اختلال استرس پس از سانحه شود. علاوه بر این، مهاجران معمولاً با تنهایی، انزوا و جدایی از خانواده و دوستان روبه‌رو هستند، که این مسائل می‌تواند سلامت روان آن‌ها را به شدت تهدید کند.

دسترسی محدود به خدمات روان‌شناختی یکی دیگر از موانع مهم است.
بسیاری از مهاجران به دلیل موانع زبانی، انگ اجتماعی، عدم اطلاع از خدمات موجود یا ترس از نهادهای رسمی، نمی‌توانند به کمک‌های روانی دسترسی پیدا کنند. این مشکلات باعث می‌شود که حتی افرادی که نیاز شدید به مشاوره دارند، به خدمات مناسب دسترسی نداشته باشند و مشکلات روانی آن‌ها شدیدتر شود.

سیاست‌های مهاجرتی محدودکننده و محیط‌های اجتماعی نامطمئن نیز فشار روانی را افزایش می‌دهند.
احساس ترس و عدم امنیت ناشی از وضعیت قانونی یا تبعیض در کشور میزبان می‌تواند اضطراب و افسردگی را تشدید کند و حس بی‌ثباتی و ناامنی را در زندگی روزمره افراد ایجاد کند. همچنین، فشار اقتصادی و نداشتن فرصت شغلی مناسب می‌تواند بر سلامت روان مهاجران اثر منفی بگذارد و باعث کاهش تاب‌آوری و انگیزه آن‌ها شود.

در مجموع، چالش‌های روانی مهاجران و پناهندگان پیچیده و چندبعدی هستند و نیازمند رویکردی جامع و چندجانبه برای ارائه حمایت‌های روان‌شناختی می‌باشند. این رویکردها باید هم به جنبه‌های فردی و هم اجتماعی زندگی فرد توجه داشته باشند تا اثر بخشی بیشتری داشته باشند.

 رویکردهای مؤثر در مشاوره و روان‌شناسی مهاجران چیست؟

برای حمایت از مهاجران و پناهندگان، استفاده از روش‌های مشاوره‌ای و روان‌شناختی اثربخش اهمیت ویژه‌ای دارد.
یکی از رویکردهای کارآمد در این زمینه، مراقبت مبتنی بر آسیب است.
این روش بر شناخت تأثیرات گسترده آسیب‌های روانی تأکید دارد و تمام جنبه‌های درمان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در این روش، ایجاد محیط امن، اعتمادسازی، و توانمندسازی فردی برای مراجعان اهمیت زیادی دارد.

شایستگی فرهنگی نیز یکی دیگر از اصول مهم در ارائه خدمات روان‌شناختی به مهاجران است.
مشاوران و روان‌شناسان باید با ارزش‌ها، باورها و سنت‌های فرهنگی افراد آشنا باشند تا بتوانند خدماتی مناسب و مؤثر ارائه دهند.
در بسیاری از موارد، سوءتفاهم‌های فرهنگی می‌تواند باعث کاهش اثرگذاری درمان شود، بنابراین درک عمیق از فرهنگ، زبان، و تجربه‌های مهاجران، بخش مهمی از فرایند درمان را تشکیل می‌دهد.

روش دیگری که در این زمینه بسیار مفید است، درمان روایتی است. این روش به افراد کمک می‌کند تا داستان زندگی خود را بازتعریف کنند و از تجربه‌های آسیب‌زا معنا و تاب‌آوری استخراج کنند. برای مثال، یک پناهنده ممکن است بتواند با کمک مشاور خود، مسیر مهاجرت دشوار خود را به عنوان تجربه‌ای که توانمندی‌ها و تاب‌آوری او را نشان می‌دهد، بازسازی کند. این بازتعریف داستان زندگی می‌تواند حس کنترل، امید و انگیزه را در فرد افزایش دهد.

علاوه بر این، حمایت‌های اجتماعی و مبتنی بر جامعه نقش بسیار مهمی در بهبود سلامت روان مهاجران دارد.
ایجاد گروه‌های حمایتی، فعالیت‌های فرهنگی و برنامه‌های گروهی با همتایان ، می‌تواند به کاهش احساس تنهایی و انزوا کمک کند و فرصت‌های ارتباط اجتماعی و تعامل مثبت فراهم آورد.
برنامه‌های حمایتی مبتنی بر جامعه همچنین می‌توانند به مهاجران کمک کنند تا به منابع محلی دسترسی پیدا کنند و با شبکه‌های اجتماعی خود در کشور میزبان ارتباط برقرار کنند.

در کنار این روش‌ها، استفاده از رفتاردرمانی شناختی تطبیق یافته با فرهنگ (CA-CBT) برای کاهش افسردگی و اضطراب در پناهندگان و مهاجران بسیار مؤثر است.
این روش با تطبیق اصول رفتاردرمانی شناختی با بافت فرهنگی افراد، به آن‌ها کمک می‌کند تا افکار منفی و الگوهای رفتاری ناسالم خود را شناسایی کرده و آن‌ها را تغییر دهند.
این روش در کنار سایر روش‌های حمایتی، می‌تواند اثربخشی درمان را به شدت افزایش دهد.

 آموزش و منابع برای متخصصان

متخصصان روان‌شناسی و مشاوره که با مهاجران و پناهندگان کار می‌کنند، نیاز دارند آموزش‌های تخصصی در حوزه شایستگی فرهنگی و مراقبت مبتنی بر آسیب ببینند.
منابع آموزشی و دستورالعمل‌های انجمن‌های روان‌شناسی، مانند انجمن روان‌شناسی آمریکا و انجمن روان‌شناسی سایر ملل، چارچوب‌های علمی و عملی مفیدی برای کار با این جمعیت ارائه می‌دهند. علاوه بر این، سازمان‌ها و ائتلاف‌های حمایت از مهاجران و پناهندگان، راهنمایی‌ها، کارگاه‌ها و منابع متعددی برای آموزش و توسعه مهارت‌های حرفه‌ای فراهم می‌کنند.

در این مسیر، مهم است که متخصصان روان‌شناسی به کفایت دانش نظری داشته باشند و بتوانند مهارت‌های عملی و ارتباطی لازم برای تعامل با مهاجران و پناهندگان را نیز کسب کنند.
آموزش در زمینه نحوه مدیریت بحران، کاهش استرس و ایجاد محیط امن و قابل اعتماد برای مراجعان، بخش مهمی از فرایند آماده‌سازی حرفه‌ای است.
همچنین، آشنایی با قوانین و مقررات مهاجرت، حقوق پناهندگان و منابع محلی برای ارائه حمایت‌های جامع، از دیگر مهارت‌های ضروری به شمار می‌رود.

دکتر مهوش معاذی نژاد تاکید کرده است مهاجران و پناهندگان گروهی هستند که با مجموعه‌ای از چالش‌های روانی و اجتماعی مواجه‌اند و نیازمند خدمات روان‌شناختی ویژه هستند.
فشارهای ناشی از تجربه مهاجرت، جدایی از خانواده و دوستان، تجربه آسیب و مواجهه با تبعیض، می‌تواند سلامت روان آن‌ها را به شدت تهدید کند.
دسترسی محدود به خدمات روان‌شناختی و سیاست‌های مهاجرتی سختگیرانه نیز مشکلات آن‌ها را پیچیده‌تر می‌کند.

برای کمک به این افراد، استفاده از روش‌های درمانی مانند مراقبت مبتنی بر آسیب، شایستگی فرهنگی، درمان روایتی، رفتاردرمانی شناختی تطبیق یافته با فرهنگ و حمایت‌های اجتماعی مبتنی بر جامعه بسیار مؤثر است.
این روش‌ها به مهاجران کمک می‌کنند تا با فشارهای روانی خود مقابله کنند، تاب‌آوری خود را افزایش دهند و حس کنترل و امید در زندگی خود پیدا کنند.

متخصصان روان‌شناسی و مشاوره که با مهاجران و پناهندگان کار می‌کنند، نقش بسیار مهمی در بهبود سلامت روان و کیفیت زندگی این افراد دارند.
آن‌ها با ارائه خدماتی انسانی، قابل اعتماد و متناسب با فرهنگ و تجربه‌های فرد، می‌توانند به کاهش استرس، افزایش تاب‌آوری و بهبود کیفیت زندگی مهاجران و پناهندگان کمک کنند.
همچنین، این خدمات نه تنها رفاه فردی را افزایش می‌دهند، بلکه جامعه‌ای همدل‌تر و سالم‌تر نیز ایجاد می‌کنند.

روان‌شناسی و مشاوره برای مهاجران و پناهندگان فراتر از یک رویکرد درمانی است؛ این یک سرمایه‌گذاری برای سلامت روان، توسعه اجتماعی و ایجاد جامعه‌ای عادلانه و انسانی‌تر است.
با تمرکز بر نیازهای فردی، فرهنگ و حمایت اجتماعی، می‌توان مسیر موفقیت‌آمیزتری برای مهاجران و پناهندگان در کشور میزبان ایجاد کرد و به آن‌ها کمک کرد تا زندگی با کیفیت و معناداری داشته باشند.